Mới đây, Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM (Sở TNMT) đã ban hành Văn bản 11663 nhằm chấn chỉnh tình trạng kiểm tra hiện trạng nhà ở và công trình xây dựng trong quá trình giải quyết thủ tục đăng ký biến động về đất đai.

Theo đó, Giám đốc Sở TNMT TP.HCM, ông Nguyễn Toàn Thắng, đã yêu cầu các văn phòng đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) chấm dứt việc yêu cầu kiểm tra hiện trạng nhà đất khi sang tên nếu không có yêu cầu từ cơ quan thẩm quyền, nhằm đẩy mạnh cải cách hành chính và giảm bớt phiền hà cho người dân.

Tình trạng kiểm tra thực tế trước khi sang tên

Thời gian qua, khi giải quyết hồ sơ mua bán, chuyển nhượng nhà đất, một số VPĐKĐĐ trên địa bàn TP.HCM đã phối hợp cùng các cán bộ địa chính tại phường, nơi có bất động sản (BĐS) đang làm thủ tục, để đi kiểm tra hiện trạng nhà đất. Mục đích của việc kiểm tra này là để xác định xem hiện trạng thực tế của nhà, đất có đúng với thông tin trong giấy phép xây dựng không. Nếu hiện trạng có sai lệch với giấy phép đã cấp, hồ sơ sẽ không được tiếp nhận để sang tên cho bên nhận chuyển nhượng. Điều này gây ra nhiều trở ngại cho các cá nhân và tổ chức có nhu cầu giao dịch BĐS.

Theo phản ánh của người dân, các chi nhánh VPĐKĐĐ thường yêu cầu kiểm tra hiện trạng trước khi thực hiện thủ tục sang tên, ngay cả khi tài sản đã được chứng nhận quyền sở hữu trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN) đã cấp. Đây là một thủ tục không được quy định trong quy trình đăng ký biến động, đồng thời cũng không nằm trong chức năng, nhiệm vụ của VPĐKĐĐ.

Quy định hiện hành về kiểm tra nhà, đất khi đăng ký biến động

Theo Sở TNMT, việc kiểm tra hiện trạng nhà ở và công trình xây dựng không nằm trong các quy định của Luật Đất đai hiện hành cũng như các văn bản hướng dẫn dưới luật. Đối với tài sản là nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất đã được cấp GCN, việc giải quyết hồ sơ đăng ký biến động sẽ được thực hiện dựa trên thông tin trên GCN đã cấp, trừ khi chủ sở hữu có yêu cầu đăng ký thay đổi tài sản. Quy định này đã được nêu rõ trong khoản 2 Điều 19 của Nghị định 101/2024/NĐ/CP. Tuy nhiên, hiện nay một số chi nhánh VPĐKĐĐ vẫn tiếp tục yêu cầu kiểm tra hiện trạng khi giải quyết thủ tục đăng ký biến động cho nhà ở và công trình xây dựng, gây thêm phiền hà cho các cá nhân và tổ chức liên quan.

Sở TNMT khẳng định rằng việc kiểm tra hiện trạng để xác minh vi phạm xây dựng không nằm trong trình tự, thủ tục đăng ký biến động về đất đai và tài sản gắn liền với đất. Trách nhiệm giải quyết vi phạm xây dựng thuộc về cơ quan có thẩm quyền, và chỉ khi có yêu cầu từ cơ quan này thì VPĐKĐĐ mới phải thực hiện. Việc không tiếp nhận hồ sơ hoặc không giải quyết thủ tục đăng ký đất đai với lý do vi phạm xây dựng chỉ có thể thực hiện khi có yêu cầu từ cơ quan thẩm quyền, không thể tùy ý thực hiện bởi các chi nhánh VPĐKĐĐ.

Hậu quả của việc kiểm tra hiện trạng ngoài quy định

Việc một số VPĐKĐĐ vẫn kiểm tra hiện trạng trước khi sang tên đã tạo ra nhiều phiền toái không đáng có cho người dân và doanh nghiệp. Thay vì đơn giản hóa quy trình, thủ tục kiểm tra lại hiện trạng làm chậm tiến độ giao dịch và gây thêm khó khăn cho những ai đang có nhu cầu mua bán, chuyển nhượng nhà đất. Trong bối cảnh chính quyền TP.HCM đang đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả phục vụ người dân, việc làm này đi ngược lại chủ trương cải cách, tăng thêm thủ tục và gây ra bức xúc cho người dân.

Sở TNMT cũng nhấn mạnh rằng, quy trình đăng ký biến động đất đai và tài sản gắn liền với đất phải được thực hiện trên cơ sở thông tin đã được chứng nhận trên GCN. Nếu có vi phạm xây dựng, các cơ quan chức năng sẽ có trách nhiệm xử lý, và không thể yêu cầu VPĐKĐĐ từ chối tiếp nhận hồ sơ hoặc từ chối thực hiện thủ tục chỉ vì lý do vi phạm hiện trạng.

Yêu cầu của Sở TNMT đối với VPĐKĐĐ các quận, huyện và TP Thủ Đức

Để đảm bảo quy trình đúng theo pháp luật, Sở TNMT đã yêu cầu tất cả các VPĐKĐĐ tại các quận, huyện và TP Thủ Đức nghiêm túc thực hiện đúng theo quy định. Khi giải quyết hồ sơ đăng ký biến động đối với nhà ở và công trình xây dựng đã được chứng nhận quyền sở hữu trên GCN, VPĐKĐĐ không được tự ý kiểm tra hiện trạng, mà chỉ thực hiện khi có yêu cầu từ cơ quan chức năng có thẩm quyền.

Sở TNMT kỳ vọng rằng, với sự chấn chỉnh này, người dân và doanh nghiệp sẽ được giảm bớt các thủ tục không cần thiết khi thực hiện các giao dịch nhà đất. Đồng thời, quy trình sẽ trở nên minh bạch, công bằng và thuận lợi hơn cho các cá nhân và tổ chức có nhu cầu mua bán, chuyển nhượng nhà đất trên địa bàn TP.HCM.

Tăng cường cải cách hành chính trong lĩnh vực đất đai

Đây là một trong những bước đi của TP.HCM nhằm thúc đẩy cải cách hành chính trong lĩnh vực đất đai, đáp ứng nguyện vọng của người dân về một môi trường kinh doanh BĐS thuận tiện, giảm thiểu các rào cản thủ tục. Thông qua việc loại bỏ các quy trình kiểm tra hiện trạng không cần thiết, chính quyền TP.HCM mong muốn giảm tải công việc cho các văn phòng đăng ký đất đai, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ công trong lĩnh vực đất đai.

Sở TNMT cam kết tiếp tục giám sát việc thực hiện các quy định pháp luật liên quan đến đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất, đảm bảo các quy trình được thực hiện đúng quy định và minh bạch. Trong trường hợp có vi phạm hoặc những sai lệch với giấy phép xây dựng, các cơ quan có thẩm quyền sẽ thực hiện xử lý theo đúng quy định, đảm bảo quyền lợi cho các bên liên quan.

Văn bản 11663 là một bước tiến trong việc giảm bớt các thủ tục rườm rà và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi thực hiện các giao dịch BĐS. Điều này cũng phù hợp với xu hướng cải cách hành chính hiện nay của chính quyền TP.HCM, hướng đến việc nâng cao hiệu quả phục vụ người dân, đáp ứng nhu cầu giao dịch ngày càng cao trong lĩnh vực BĐS. Việc đảm bảo quy trình đăng ký biến động đất đai được thực hiện đúng quy định sẽ góp phần giảm tải cho các văn phòng đăng ký đất đai, đồng thời giúp người dân an tâm hơn khi tham gia các giao dịch BĐS trên địa bàn TP.HCM.

Thu Ngân

Nguồn: Sài gòn Đầu tư Tài chính